ข้อจำกัดในการงอกของต้นกล้าในพื้นที่ฟื้นฟูป่าเขตร้อนในภาคเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ได้ศึกษาถึงข้อจำกัดทางนิเวศวิทยาที่อาจเกิดขึ้นต่อการงอกใหม่ของต้นกล้าในพื้นที่ฟื้นฟูป่าผลัดใบที่มีความแห้งแล้งตามฤดูกาลในภาคเหนือของประเทศไทย เราได้มีการสำรวจสรรหาพันธุ์ไม้ที่ตั้งรกรากในพื้นที่ฟื้นฟูว่ามันสามารถนำมาประกอบกับรูปแบบการแพร่กระจายเมล็ด (เช่น การกระจายตัวของเมล็ดพันธุ์หรือสัตว์) และขนาดของเมล็ด เราทำสิ่งนี้โดยกำหนดการกระจายลักษณะเหล่านี้ระหว่างต้นกล้าในแปลงปลูกฟื้นฟูอายุ 4 ถึง 8 ปีและเปรียบเทียบกับการกระจายของลักษณะระหว่างต้นไม้ในป่าจากแหล่งอ้างอิง 2 แห่ง  เราพบว่ารูปแบบการแพร่กระจายของต้นกล้าในพื้นที่ฟื้นฟูนั้นคล้ายคลึงกับต้นไม้ในป่าของแหล่งอ้างอิงที่ยังคงสภาพสมบูรณ์ แต่ก็มีสายพันธุ์ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่ในบรรดาสัตว์ที่อพยพที่แพร่กระจายน้อยกว่าที่คาดหมายไว้ - และต้นไม้ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่มีมากในป่าอ้างอิง สิ่งนี้สนับสนุนสมมติฐานที่ว่าขนาดเมล็ดจะจำกัดการแพร่กระจายและการสรรหาเมล็ดพันธุ์ไม้ที่มีขนาดใหญ่ในการฟื้นฟูป่าเขตร้อน นอกจากนี้เรายังได้ทำการทดลองหว่านเมล็ดพันธุ์ที่ทดสอบและข้อจำกัดของ microsite สำหรับต้นไม้ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่ 5 ชนิดที่อยู่ในป่าบริเวณใกล้เคียงแต่ไม่ได้ทำการฟื้นฟูพื้นที่เพาะปลูกตามธรรมชาติ เราหว่านเมล็ดพืชทั้ง 5 ชนิดในพื้นที่ฟื้นฟูอายุ 13 ปีโดยใช้วิธีการเพาะด้วย microsite 4 ชนิดเพื่อจำลองสภาวะบางอย่างของเมล็ดพันธุ์ที่อาจพบได้จากการกระจายตัวตามธรรมชาติ โดยดูแลทั้งเมล็ดพืชที่ด้านบนเหนือเศษใบไม้ที่มีอยู่แล้วด้านบนของดินตลอดจนเมล็ดที่อยู่ใต้ใบไม้และดิน เราพบว่าเมล็ดพันธุ์ microsite นั้นไม่ได้จำกัดการงอกหรือแหล่งการเจริญเติบโตใดๆจากพืชทั้ง 5 ชนิด สิ่งนี้สนับสนุนสมมติฐานที่ว่าต้นกล้าของสายพันธุ์ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่ไม่มีเนื่องจากความพร้อมของเมล็ดพันธุ์ไม่เพียงพอแทนที่จะเป็นสภาพ microsite ที่ไม่เพียงพอ ในที่สุดเราได้ตรวจสอบความสัมพันธ์ระหว่างความแปรผันของ microsite ในสภาพแวดล้อม (เช่น สภาพความพร้อมเมื่อมีแสงน้อยและความชื้นในดินช่วงฤดูแล้ง) และการอยู่รอดและการเจริญเติบโตของต้นกล้าที่คัดเลือกโดยธรรมชาติซึ่งเป็นของต้นไม้ 13 ชนิดในพื้นที่ฟื้นฟูอายุ 11-14 ปี เราพบว่าแม้ว่าสายพันธุ์ที่สำรวจที่เฝ้าติดตามนั้น ส่วนใหญ่จะมีการเจริญเติบโตและการอยู่รอดไม่ดีในพื้นที่เพาะปลูก แต่ต้นกล้าของสายพันธุ์ที่ประสบความสำเร็จในกลุ่มกลางและกลุ่มสุดท้ายมีอัตราการอยู่รอดสูงในสองปีและการเจริญเติบโตช้าแต่มีความต่อเนื่อง สภาพความพร้อมใช้งานของแสง microsite หรือความชื้นในดินช่วงฤดูแล้งไม่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญกับการอยู่รอดของต้นกล้า อย่างไรก็ตามสภาพความพร้อมใช้งานของแสงมีความสัมพันธ์ในเชิงบวกอย่างมากกับความสูงและการเส้นผ่านศูนย์กลางของต้นกล้า แม้จะมีความสัมพันธ์กัน แต่แบบจำลองทางสถิติที่รวมสภาพความพร้อมใช้งานของแสง microsite อธิบายความแปรปรวนเพียงหนึ่งในสามของการเจริญเติบโตของต้นกล้า สิ่งนี้ชี้ให้เห็นว่าปัจจัยเพิ่มเติมเช่นการแปรผันของ microsite ของธาตุอาหารในดินอาจมีอิทธิพลเช่นกัน

วิทยานิพนธ์นี้มีผลหลายประการสำหรับการจัดการฟื้นฟูป่าเขตร้อน การศึกษาลักษณะการแพร่กระจายของเมล็ดพันธุ์ระหว่างต้นกล้าที่ตั้งรกรากตอกย้ำถึงความสำคัญที่อาจเกิดขึ้นของข้อจำกัดการกระจายพันธุ์ในการคัดเลือกพันธุ์ไม้ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่และกระจายพันธุ์จากสัตว์จากป่าที่ได้รับการฟื้นฟู การทดลองหว่านเมล็ดพันธุ์ของเราชี้ให้เห็นว่าการปลูกเมล็ดโดยเสริมคุณภาพให้ดีขึ้นโดยตรงในพื้นที่ฟื้นฟูนั้น อาจช่วยส่งเสริมในการจัดหาพันธุ์ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่บางชนิด ผลการทดลองยังชี้ให้เห็นว่าการดูแลเมล็ดอาจไม่จำเป็นสำหรับการเติบโตของต้นกล้า การอยู่รอดสูงของสายพันธุ์กลุ่มกลางและกลุ่มสุดท้ายที่ประสบความสำเร็จในพื้นที่เพาะปลูก ชี้ให้เห็นการจัดการของการนำแสงมาใช้เพิ่มนั้น ไม่จำเป็นสำหรับการอยู่รอดของต้นกล้า แม้ว่าการทำให้บางลงนั้นเพิ่มแสงที่ช่วยเร่งการพัฒนาของต้นกล้าก็ตาม ในที่สุดเราพบว่าต้นกล้าของพืชหลายชนิด (เช่น พันธุ์ที่ปลูกเพื่อสร้างแปลงฟื้นฟู) มีจำนวนมากและงอกได้ดีในพื้นที่ใต้ต้นและเนื่องจากมีแหล่งเมล็ดพันธุ์อยู่บนแปลง ในการจัดหาพันธุ์ไม้ที่ดีนั้นโดยมีการแข่งขันกันเพื่อหาพันธุ์ไม้ที่ดีกว่า เวลาที่ดีที่สุดในการพยายามเสริมคุณภาพให้ดีขึ้นอาจเป็นในขณะที่การเพาะปลูกเมล็ดยังมีอายุน้อยก่อนที่จะเจริญเติบโตเต็มที่ นอกจากนี้ยังช่วยให้สายพันธุ์ที่ปลูกสามารถใช้ประโยชน์จากการนำแสงในบริเวณที่มีแสงสูงเพื่อเพิ่มการเติบโต